ब्लग

मुलाको मुरली

पछिल्लो पटक मैले “ मुलाको मुरली ” भन्ने किताब पढेँ । यसले मलाइ औधी सन्तुष्टि दियो । हास्य व्यङ्गको  यस पुस्तकका लेखक चूडामणि वशिष्ठ हुनुहुन्छ । वहाँ लामो समय देखि व्यङ्ग लेखनमा कृयाशिल हुनुहुन्छ । राजनीतिका ‚ शिक्षाका ‚ स्वास्थ्यका तथा समाजका हरेक क्षेत्रका विकृतिलाई उभ्याएर प्रहार गर्नु वहाँको लेखनको प्रवृत्ति र विशेषता हो । पढ्न थालेपछि नछोडी पढी रहूँ जस्तो लाग्ने पुस्तकको विशेषता हो । भैरव अर्याल‚ केशबराज पिडाली‚ राम कुमार पाण्डे जस्ता लेखकहरूका कृतिहरूको स्मरण यस कृतिले गराएको छ ।

समाजका आम मान्छेलाई लागेका कुराहरू लेखकका कुरा भकाएछन् । सबैलाई घत लाग्दा कुरा लेखकबाट आएका छन् । भ्रष्टाचार ‚ बेथिति‚ गुण्डागर्दी‚ लापरवाह जस्ता कुराहरूको दोहोलो काढिएको छ ।  शब्दहरू त मुहानबाट फुतफुती निस्के जस्तो लाग्छ । पढ्नै पर्ने किताब लेखकले लेख्नु भएको छ ।  

बाइस शीर्षकमा लेखिएका लेखहरू सबै उम्दा छन् । शीर्षकको छनौट पनि घत लाग्दो छ । १५२ पेजको किताब दिएर लेखकले नेपाली साहित्य भण्डारमा महत्वपूर्ण योगदान पुर्‍याउनु  भएको छ । लेखकबाट यस्तै किताब पढ्न पाइ रहूँ ।   

फेरि द्रोणाचार्यलाई सम्झदा

असार ६ गते द्रोणाचार्य क्षत्रीलाई सम्झने दिन हो । २०५० साल असार ६ गते द्रोणाचार्य क्षत्रीको निधन भएको हो । वहाँलाई सम्झने दिनको पूर्व सन्ध्यामा आज भन्दा चार बर्ष अगाडी नै लेखेको यो लेख प्रस्तुत गरेको छु

द्रोणाचार्यका असल बिचार र व्यवहार अहिले बीउका रूपमा छर्नु र हुर्काउनु पर्ने बेला भएको छ। यति बेला द्रोणाचार्य क्षत्री हुनुहुन्न । उहाँ बित्नु भएको पनि २६ वर्ष पूरा भएको छ । समय बित्न बेर लाग्दैन । हिजो जस्तो लाग्छ, मैले २०५० सालको जेठ अन्तिममा अलइण्डिया मेडिकल इन्स्टिच्युट दिल्लीमा उहालाई छाडेर झापा आएको थिएँ । क्यान्सरसँग जुधिरहेको अवस्थामा २०५० साल असार ६ गते उपचारको क्रममा उहाँको निधन भएको थियो ।
म अहिले उहालाई झलझली सम्झिरहेको छु । यस बेला उहाँ रहनु भएको भए, लिम्पियाधुरा फिर्ता लिने आन्दोलनको अगुवा मध्येको हुनुहुने थियो । लिम्पियाधुराबाट भारतीय सैनिकसहित भारतीय शासकहरूलाई लखेट्न योजना बुन्दै हुनुहुने थियो । त्यति बेलै महाकाली सन्धि दलबाट र संसदबाट पारित गर्नु हुँदैन भनेर उहाँले घमासान गर्नुहुने थियो ।
म अझ अगाडि जान्छु । २०२५ सालमा मैले पहिलो पटक द्रोणाचार्यलाई भेटेको थिएँ । त्यति बेला हामी झापाका अलग–अलग स्थानका शिक्षक थियौँ । यद्यपि मैले उहाँको नाम २०२२ सालमा झापामा भएको राष्ट्रिय साहित्य सम्मेलनका सन्दर्भमा सुनेको थिएँ । एस पी शैलेन्द्रका विरुद्धमा झापामा एउटा विद्यार्थी आन्दोलन भएको थियो र त्यो आन्दोलनमा पनि उहाँले नेत्रृत्वदायी भूमिका पूरा गर्नुभएको थियो । त्यसताका द्रोणाचार्य झापामा स्थापित युवा हुनुहुन्थ्यो । तत्काल भरखरै स्थापना भएको, गोबिन्दमान श्रेष्ठ अध्यक्ष भएको अखिलको केन्द्रीय सदस्यसमेत भएर राष्ट्रिय भूमिका पूरा गरि सक्नु भएको थियो ।
भद्रपुरमा एउटा नमूना स्कूल खुलेको थियो । उहाँ त्यहाँको प्रधानाध्यापक हुनुहुन्थ्यो । संयोग राम्रै रह्यो । म पनि त्यो स्कूलको शिक्षक बनेँ । हामीसँगै त्यो स्कूलमा शिक्षक भएपछि हाम्रा धेरै कुराहरू मिलेको हामीले महसुस गर्‍यौं । साहित्य, सांस्कृतिक, सामाजिक र राजनीतिक गतिविधि, पत्रकारिता हाम्रा सरोकार र सहभागिताका विषयहरू थिए । यी सबै विषयहरूमा हामी एकाकार जस्तै भयौं । सँगै डेरा बस्यौ । मीठो मसिनु खायौं र भोक पनि सँगै खप्यौं । कविता लेख्यौं । समाचार लेख्यौं । पर्चा र चर्चा पनि लेख्यौं

हामीले पञ्चामृत नामक मासिक साहित्यिक पत्रिका चलाएका थियौं । त्यो पत्रिका प्रगतिशील समूहको मुखपत्रका रूपमा पनि मानिन्थ्यो । सुरुमा राधाकृष्ण मैनाली प्रकाशक र वासुदेव शर्मा सम्पादक भएर चलेको पत्रिका वासुदेव शर्मा भद्रपुरबाट काठमाडौ जानु भएपछि सम्पादकमा राधाकृष्ण मैनाली, रुद्र खरेल र म लीला उदासी भएर चलायौं । २८औं अङ्कमा स्थानीय प्रशासनले यो पत्रिकामा प्रतिबन्ध लगायो । प्रिन्टलाइनमा ज– जसको नाम भए पनि यसको प्रकाशनमा द्रोणाचार्य क्षेत्रीको सहभागिता महत्वको हुन्थ्यो ।
भारतले सीमा मिच्दा यसले गरेको विरोध स्मरणीय रहन्छ । पञ्चामृतका सुस्ता अङ्क र महेशपुर अङ्क उदाहरण हुन् । सुस्ता , “घाइते झापा र मेरो देशको सार्वभौमिकता’’ जस्ता कविताका सर्जक द्रोणाचार्यले भारतीय थिचोमिचोको कडा विरोध गर्नु भएको छ ।
म त पार्टीको सामान्य समर्थक रहेर सामाजिक राजनीतिक गतिविधिमा साथ लाग्थें । द्रोणाचार्य क्षेत्री नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको जिल्ला कमिटीमा हुनुहुन्थ्यो । मदन खपाङ्गी जिल्ला संगठन कमिटीको सचिव हुनुहुन्थ्यो । जो पूर्व कोशी प्रान्तीय कमिटी अन्तर्गत थियो । झापा जिल्ला कमिटीमा टीकाप्रसाद सापकोटा, तिलबिक्रम ढकाल, भ्रमणसिंह राजवंशी, केर्कु राजवंशी, राधाकृष्ण मैनाली, दुर्गा दुलाल आदि हुनुहुन्थ्यो । गोपालकृष्ण प्रसाई पूर्व कोशी प्रान्तीय कमिटीको सदस्य र झापा जिल्ला कमिटीको इन्चार्ज हुनुहुन्थ्यो । पछि मोहनचन्द्र अधिकारी आउनुभयो ।
गोपालकृष्ण प्रसाईका बारेमा स्थानीय नेता कार्यकर्ता सन्तुष्ट थिएनन् । किसानसँगको व्यवहारमा उहाँका बारे प्रश्न उठिरहन्थ्यो । त्यही कालखण्डमा सी पी, के पी, रुद्र खरेल, हरिचरण सिवाकोटी लगायतका युवा विद्यार्थी समूहको अगुवाई बढेको थियो । झापाली युवाहरू पूर्व कोशीसँग सन्तुष्ट थिएनन् । पारी नक्सलपन्थी आन्दोलन विकसित अवस्थामा थियो । आन्दोलनका कतिपय कुराहरू अतिरञ्जित रूपमा पनि चर्चामा रहन्थे । तिनले झापाली युवामा एकप्रकारको उत्तेजना र विद्रोह जाग्थ्यो । यिनै भावभूमिमा झापाली विद्रोहको कथा सुरु भयो, २०२८ सालमा ।
यो विद्रोह पूर्व कोशी (झापा संगठन कमिटीसमेत)–सँगको विद्रोह थियो । द्रोणाचार्य क्षेत्री यो विद्रोहमा सहमत हुनुहुन्थेन । त्यसैले केही समय उहाँको कार्यशैलीमा फरक पन रह्यो । पत्रकार र मानवअधिकारकर्मीका रूपमा विभिन्न स्थानमा कार्यरत रहनुभयो । उहाँको सकृयता केही समयका लागि अलग धारबाट चल्यो ।
२०३६ सालले पुनः उहाँलाई राजनीतिको मूलधारमा तान्यो । त्यो समयमा झापा विद्रोहबाट उठेर कोअर्डीनेसन केन्द्र हुँदै नेकपा माले गठन भइसकेको थियो । २०३६ सालमा जनमत सङ्ग्रहको घोषणा भएपछि मालेले जनमत सङ्ग्रहलाई “देशी विदेशी षडयन्त्र र धोका हो यसलाई बहिष्कार गरौ” भनेर आह्वान गरेको थियो । २०३६ सालको जेठमा घोषणा भएको जनमत सङ्ग्रहलाई माघमा गएर “नेपाली क्रान्तिको उपज हो यसलाई उपयोग गरौं” भन्दै पुनः मतदानको केहीदिन पूर्व नीतिगत वहिष्कारको आह्वान गरेको थियो ।
यता झापामा, झापा विद्रोहको कारणबाट वामपन्थी शक्ति विरुद्धमा सरकारी दमन तीब्र थियो । २०२८ सालपछि ६, ७ वर्ष झापामा बाम शक्तिका विरुद्धमा सरकारले जे पनि गरेको समय थियो । सुखानीसहित विभिन्न स्थानमा हत्याकाण्डहरू भए । सयौं व्यक्तिहरू पक्राउ परे । अनेकलाई मुद्दा लगाइयो । भूमिगत हुने र निर्वासनमा जाने क्रम बढ्यो ।
जनमत सङ्ग्रहको घोषणा पश्चात् सी के प्रसाईले बहुदलको प्रचारमा वामपन्थी युवाहरूको साथ लीन रुचाउनु भएको थियो । केही आमसभा पश्चात् काङ्ग्रेसको केन्द्रले वामपन्थीसँग सँगै नजान निर्देशन गरेको भनेर आपसी सहयोगमा अलग–अलग कार्यक्रम गर्ने प्रस्ताव सी के प्रसाईले गर्नुभयो ।
झापामा वामपन्थी शक्ति तत्काल छिन्नभिन्न र प्रतिकूल अवस्थामा थियो । यसका बाबजुद जनमत सङ्ग्रहको प्रचारको कुरामा जोडिएर झापाका प्रगतिशील शक्तिहरूको एउटा समूह बन्यो । जनमत सङ्ग्रहको प्रचारको कार्य अगाडि बढ्यो । नरेशकुमार बर्माको संयोजकत्वमा गोपालकृष्ण प्रसाई, मदन खपाङ्गी, द्रोणाचार्य क्षेत्री, लीला उदासीसमेत रहेको एउटा देशभक्त प्रगतिशील समूह बन्यो र बहुदलको प्रचार प्रसार गर्ने काम भयो ।
प्रचार प्रसारको कार्यलाई जिल्ला व्यापी बनाइएको थियो । यसले ठूला–ठूला आमसभा गर्‍यो । ४, ५ वटा आमसभालाई मनमोहन अधिकारीले सम्बोधन गर्नुभएको थियो । मनमोहन अधिकारीको सम्बोधनले युवा विद्यार्थी, किसानसहित सर्वसाधारणमा ठूलो उत्साह र लहर सिर्जना भयो । झापामा राम्रै किल्ला निर्माण भयो । पञ्चायत र प्रशासनले जनमत सङ्ग्रहमा षडयन्त्र र जालझेलका लागि अलिक धेरै पसिना बगाउनु पर्यो ।
यस दौडानमा कम्युनिस्ट एकताका लागि केही कार्यहरू भए । २०३६ साल भाद्र २४गते आठ वामपन्थी समूहको संयुक्त प्रदर्शनले राष्ट्रव्यापी उत्साह र लहर ल्याएको थियो । जनमत सङ्ग्रहका लागि पाँच पूर्वशर्त अगाडि सारिएको थियो । तत्काल नेपाली काँग्रेस र नेकपा माले फरक धारमा नगएको भए तत्कालमै बहुदल प्राप्त हुने थियो ।
छत्तीस साले यी आन्दोलनहरूमा द्रोणाचार्यको भूमिका महत्वको थियो । जनमत सङ्ग्रहको दौरानमा द्रोणाचार्यको राजनीतिक उचाइले राम्रै आकार लिएको थियो । त्यस लगत्तै सी पी मैनाली, झलनाथ खनालहरूले द्रोणाचार्यको खोजी गरे । आर के, के पी लगायतका जेलमा रहेका नेताहरूसँग उहाँको सम्पर्क भयो ।
झापा आन्दोलनको उद्गम स्थानबाट अगाडि बढेर माले भइसक्दा सम्म पूर्ववर्ती धारणामा परिमार्जनसमेत भइसकेको थियो । उहाँ मालेको निकट भएर काम गर्न थाल्नुभयो । भूमिगत रहेको पार्टीका लागि खुल्ला सम्पर्क कुशलताका साथ गर्न सक्ने र सुदृढ कार्य क्षमता भएका द्रोणाचार्यको भूमिका उर्वर र मलजल बन्यो । मालेका खुला कामहरूमा उहाँको सहभागिता उल्लेख्य रहयो । मालेले उहाँ लाई राष्ट्रिय पञ्चायतमा जन पक्षीय उम्मेदवार बनायो र विजयी गरायो ।
जन पक्षीय रा पं सका रूपमा निर्वाचित रहेका पद्मरत्न तुलाधर, द्रोणाचार्य क्षेत्री, सोमनाथ अधिकारी प्यासी, जागृतप्रसाद भेटवाल लगायतका व्यक्तिहरूले राष्ट्रिय पञ्चायत हल्लाए । सदनमा बहुदलको प्रस्ताव आयो । पञ्चायत व्यवस्थामा यस्तो माग असामान्य मानिन्थ्यो । उहाँहरू केही व्यक्तिले सबल प्रतिपक्षको भूमिका पूरा गर्नुभएको थियो ।
२०४६ सालको जनआन्दोलनका सन्दर्भमा द्रोणाचार्यको भूमिका सशक्त रहयो । आन्दोलनको नेतृत्व गर्ने क्रममा २०४६ साल फाल्गुन ७ गते झापाको मुक्तिचोकबाट उहाँ पक्राउ पर्नुभएको थियो । (त्यति बेला मुक्ति चोक नामकरण भएको थिएन ।) बहुदलको घोषणा भए पछिमात्र जेलबाट छुट्नु भयो ।
२०४८ सालको आम चुनावमा उहाँ झापाको तत्कालको १ नं हालको ३ नं संसदीय निर्वाचन क्षेत्रबाट एमालेको उम्मेदवार बन्नुभयो र प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचित हुनुभयो । राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्यको भूमिका पूरा गर्दाको अनुभव समेतबाट उहाँले एमाले संसदीय दलमा र संसदमा प्रभावकारी भूमिका पूरा गर्नुभएको थियो ।
मेरो स्मृतिमा ताजै छ, म रक्त क्यान्सर घोषणा भएको मेरो छोरालाई नर्थबंगाल क्लिनिक सिलिगुडीमा रुँधेर बसेको थिएँ । दिल्ली रेफर गरिएको थियो । राति द्रोणाचार्य सिलिगुडी पुग्नुभयो र हामी भोलिपल्ट दिल्लीका लागि उड्यौं । उपचारको व्यवस्था गरेर द्रोणजी नेपाल फर्कनुभयो । यो समय २०४९ को तिहार ताकाको हो । म लामो समय दिल्लीमा बसेँ ।
२०५० सालको वैशाखमा एक दिन उहाँ मेरो कोठामा दिल्लीमा पुग्नुभयो । नेपालमा डाक्टरहरूले उहाँ लाई पनि क्यान्सर भएको आशंका गरेको रहेछ । अस्पतालमा जँचाएर जाँचबुझ गर्ने क्रममा क्यान्सर पुष्टि भयो । उपचारकै क्रममा २०५० साल असार ६ गतेका दिन उहाँको दिल्लीमै निधन भयो । यसरी एक देशभक्त सपूत तथा निम्न वर्गका नेपाली जनताका मित्र, राजनेता द्रोणाचार्य क्षेत्रीको इहलीला समाप्त भयो ।
द्रोणाचार्य क्षेत्रीका केही विशेषता थिए । उहाँ सादा जीवन उच्च विचारका धनी हुनुहुन्थ्यो । २०२२ सालमै नुनिला आँसु कथा सङ्ग्रहका लेखक उहाँ राम्रा कविता लेख्नु हुन्थ्यो । सरल, निम्न वर्गका मानिससँग मिलजुलको क्षमता जस्ता असाधारण गुण उहाँमा थिए । आफू भोकै बसेर पनि सर्वसाधारणको सेवामा रमाउन चाहने उहाँका अद्भुत गुण थिए । व्यक्तिगत तथा पारिवारिक हितमा उहाँ कहिले पनि लाग्नु भएन । बाँचुन्जेल उहाँ डेरामा बस्नुभयो । परिवारलाई ओतसम्म दिन सोच्नु भएन ।
उहाँको नाममा उहाँको कर्म थलो भद्रपुरमा द्रोणाचार्य स्मृति प्रतिष्ठान गठन भएको छ । मुलुकमा भ्रष्टाचार र कमिसनको राप तीव्र भएको अवस्थामा द्रोणाचार्यका असल विचार र व्यवहार अहिले बीउका रूपमा छर्नु र हुर्काउनु पर्ने बेला भएको छ ।
हार्दिक श्रद्धाञ्जली द्रोणाचार्य क्षेत्रीज्यूलाई ।

कबुलियत पछि मात्र मतदान

ठूलै अवरोध भएन भने अब मंसिर ४ मा चुनाव हुने नै भयो । चुनाव संविधानसभाको ।  संविधानसभाको चुनाव भनेको हरेक वालिगले संविधान बनाउन आफ्नो वारेस पठाउने चुनाव हो । निर्वाचितहरु भनेका संविधान बनाउने प्रयोजनकालागि आम नागरिकका प्रतिनिधि हुन् । अन्तरिम संविधान २०६३ मा भनिएको सार्वभौम र राजकीय सत्ताको प्रयोग नेपाली जनताका नाममा उनले नै गर्ने हुन् । जे होस्‚ अब मुलुक संविधानसभाको चुनाव -२ तिर उन्मुख छ । यसले दशै तिहार पनि अलिक  कम महत्वको  बनाउने जस्तै भएको छ । हार जीतका जोड घटाउमा दशै तिहारका दिन पनि चुनावी माहौलमा परिणत भएकाछन् ।

संविधानसभाको चुनाव- २ त आएको छ । यसले केही प्रश्न पनि तयार गरेको छ । ती प्रश्नहरुको उत्तर मुलुकको क्षितिजमै देखिदैनन् । आम मतदाताको मष्तिष्कमा उठेका यस्ता प्रश्नहरुको उत्तर त मत माग्न आउने उम्मेद्वारहरुले दिनु पर्ने हो तर उनले मतदाताका मष्तिष्कका प्रश्नहरुको उत्तर दिने सामार्थ राख्तछन् र ? लाग्छ‚ यस्तो सामार्थ्य राख्ने भए -संविधानसभा -१ ले नै संविधान निर्माणगरी सक्ने थियो । त्यसो त अहिले त उम्मेद्वारहरुको -के पो गर्न सक्तैनौ र ? – भन्ने बेला हो यो । उहाँहरुको यतिबेलाको बोलीको तौलमा वजन खोज्नु भनेको शून्यतिरको यात्रा हो ।

संविधानसभाको चुनावमा उठेका उम्मेदवारहरु यतिबेला जे भनून ‚ तर म  यतिबेला २०६९ साल जेष्ठ १४ गतेको संविधानसभा भवन नयाँ बानेश्वर संझिइ रहेछु । रातको मध्यरात हुनलाग्दा  पनि सभासदहरु नारा लगाउदैथिए । बैठक शुर होस्‚ भनेर नारा लगाइरहदा सींहदरवारको निर्णयबाट संविधानसभा बिघटन भै सकेकोथियो । सञ्चारमाध्यमले मुलुकभरि सूचना दिइसक्ता पनि बरा सभासदहरुले संविधानसभा बिघटन भैसकेको थाहै पाएका थिएनन् । नारा लगाइरहे । जब थाहापाए‚ खालबाट जूवा हारेको जुवाडेभन्दा पनि बिजोक भएको अनुहार लिएर उनिहरु फर्के । यस्तो संविधानसभा-१का उत्तराधिकारी हुन हिडेका संविधानसभा-२का चुनावका उम्मेदवारहरुलाइ यी बिषयमा मतदाताले उठाउने प्रश्नहरुको उत्तर के कण्ठ छ त ? मुखाग्रै छ ? भए राम्रै हुन्छ ।

कवितालाइ गीत बनाएको ‚ गोपालप्रसाद रिमालको कविता‚ झण्डै ७० बर्षै हुन लागेको कविता‚ खुबै चल्ती भयो ‚ त्यो गीतमा फेरिएको कविताको । एक युगमा एक दिन  एक पल्ट आउछ । अब पनि यो गीत त गाइन्छ होला‚ तर यसमा पनि संशोधन गर्न जरुरी भएको होला एक युगमा एकदिन दुइ पल्ट आउछ– भनेर । यसको संशोधनमा प्रश्न उठाउनेहरुलाइ जवाफ छ ‚अन्तरिम संविधान एक धाराले २५ धारा संशोधन हुन सक्ता‚ रिमालको कविता संशोधन हुन के संकट र ? त्यसैले अब उमेद्वार र उनका समर्थकले‚ प्रचारकले धक फुकाएर गाए हुन्छ‚ एक युगमा एक दिन दुइ पल्ट आउछ भनेर ।  यति गर्दा फेरि पनि बनेनछ संविधान भने अर्कोपल्ट गाउनुपर्छ एक युगमा एकदिन जति पल्ट पनि आउछ भनेर ।

जे होस्‚ संविधानसभाको चुनाव हुदैछ । हिजो संविधान किन बनेन ? नबन्नुका कारणहरु  के के थिए ? को जिम्बेवार थियो ? संविधान नबन्नुमा । अब संविधान बन्ने आधारहरु कसरी तयार भएकाछन् ? यी बिषयमा सोच्न दलका नेताहरुलाइ पक्कै रहर छैन जस्तो लाग्छ । यी प्रश्नको जवाफको अपेक्षा पनि मतदाताले उम्मेद्वारबाट राखेकाछन् । उम्मेद्वारसँग मतदातालाइ दिने जवाफको स्टक भने रित्तो देखिदैछ ।

त्यसो त ‚ कवि बिमल निभाले लेखेको एउटा कविताको एउटा अशले मलाइ चिमोटेको छ‚ उनले लेखेकाछन्

” हिउदे अधिबेशनको

अन्तिम बैठकबाट फर्केर

मेरो साँसद मित्रले

अकस्मात घोषणा गर्‍यो

मेरा मित्रहरु हो

तिमीहरु बिश्वास गर अथवा नगर आउदो चुनावमा म

स्वयमलाई पनि भोट दिनेछैन “

अवस्था त यस्तै यस्तै हो । जतिले भोट दिए पनि चुनाव त होला‚ तर संविधान बन्ने आधार त देखिएका छैनन् । चुनाव पछि निर्वाचित सरकार हुने र एउटा प्रकृयाको थालनी हुने सम्म ठानेर मतदानमा सरिक हुने मतदाताका अनेक प्रश्नहरुको उत्तर दिन र गृहकार्य गर्न उम्मेद्वारहरुलाइ जरुरी छ । उनले पक्कै उनको सामार्थ र क्षमता बढाउनै पर्छ । मतदाताले पनि उम्मेदवारहरलाइ संविधानसभा -३ को अवस्थामा मुलुकलाइ नपुर्‍याउने कबुलियत गराएर मात्र मतदान दिन उचित छ कि ?

संविधानसभा २ पनि संविधान नबनाइ बिघटन गराएर‚ रीत्तो खल्ती छाम्दै‚ खालबाट घर फर्केको‚ हारेको जुवाडेको जस्तै अनुहार लाएर  संविधानसभादहरु फर्कन नपाउने शर्त हरेक मतदाताका शर्त हुन् ।

अभिनन्दन दीपेन्द्र र अश्मितालाई