मनका नायकहरू

नरेन्द्र चापागाईं – छोटो स्मृति मान्छे कस्तो होस् ! यस प्रश्नका अनेक उत्तर हुन सक्छन् । त्यस्ता उत्तरहरू, उत्तर दिनेहरूको दृष्टिकोणका आधार बन्न सक्छन् । यस प्रश्नमा मेरो उत्तर भने यस्तो रहनेछ – “मान्छे सरल होस् ! ऊ मेहनती होस् ! आडम्बर र घमन्डी पटक्क नहोस् ! उसको समग्रतामा सादापन रहोस् ! ” यो त…

मैले बुझेका पदमबहादुर गिरी म बालकै थिएँ, जति बेला मैले पदमबहादुर गिरीको नाम  सुनेँ । २०२० सालतिर इलाममा पदमबहादुर गिरीको नाम अलिक धेरै सुनेँ । मैले २०२४ सालतिर मात्र पदम बहादुर गिरीलाई देखेँ, शायद भद्रपुरको कुनै सार्वजनिक समारोहमा । जब मैले पदमबहादुर गिरीको नाम सुनेँ – उहाँका बारेमा धेरै प्रकारका चर्चा, परिचर्चा जोडिएको सुनेँ ।…

गणेश भण्डारीको स्मृति दुर्घटना साँच्चै नराम्रो हुन्छ । त्यसको परिणाम साह्रै घातक र दूरगामी प्रभाव दिने हुन्छ । दुर्घटनामा जो बितोस् – नचिनेको र नसुनेको मान्छे होस् मन बिझाउँछ / दुख्छ । एक साँझ एउटा दुर्घटनाको समाचारले मलाई धेरै बिथोल्यो । समाचार थियो – “एउटा दुर्घटनामा गणेश भण्डारी बित्नु भयो । ” दुर्घटनामा एउटा स्रष्टा…

देवकुमार आचार्य – मेरो स्मृतिमा २०४० सालको आसपास हो, कुनै गोष्�� ीमा एक नवयुवकसँग परिचय भयो । आँखामा, आकृतिमा कौतूहल झल्केको थियो । एउटा रचना सुनियो । अनुहार र आँखामा देखिएको दृढता र निश्चय रचनामा पनि आयो । मनमा लागेका कुराहरू निर्धक्क राख्ने, स्पष्टवादीको परिचय एकाध भेटमै थाहा हुने दृढ निथ्चयीजस्तो लाग्ने, सरल र निश्छल –…

साइँला बा, अलिकति स्मृति – श्रद्धाञ्जलि भर्खर साइँला बाको बर्खान्त सकिएको छ । साइँला बाको जीवन सकिएको एकवर्ष बितिसकेछ । साइँला बालाई म अनेक कारणबाट संझिरहन्छु । मलाई लाग्छ, साइँला बा विचित्रको हुनुहुन्थ्यो । लोभ नभएको मान्छे, त्यागै – त्याग भएको मान्छे, स्वाभिमानको सगरमाथा छातीमा भिरेको मान्छे, निर्भि{क, स्पष्टवक्ता यस्तै कति हो कति ! गुण…

सूर्य कन्दङ्वा मेरो छोटो स्मृतिमा सूर्य कन्दङ्वाका बारेमा एउटा स्मृतिग्रन्थ निस्कँदै छ – त्यसका लागि एउटा रचना तयार गरिदिनुपर्‍यो भन्ने केही साथीहरूको आग्रह छ । सूर्य कन्दङ्वाका बारेमा सम्झँदै म अतीतमा डुब्न लाग्छु । म झापाका गाउँको एउटा प्राथमिक शिक्षक, एक मध्यान्नमा मेरो सूर्य कन्दङ्वा र रामप्रसाद पोखरेलसँग पहिलो परिचय र भेट हुन्छ – शिवगञ्ज…

बल्लभमणि दाहालसँगका क्षण डा. हृषीकेश उपाध्यायको घर, भद्रपुर । २०२८ साल जस्तो लाग्छ । एक बिहान त्यहाँ डा बल्लभमणि दाहालसँग भेट भयो र परिचय पनि । उहाँ चूडामणि रेग्मीका पाहुना हुनुपर्छ । त्यति बेला चूडामणि रेग्मी डा हृषीकेश उपाध्यायको घरमा डेरा बस्नुहुन्यो । त्यसो त डा दाहाल र डा उपाध्यायका बीचमा पनि अनौ�� ो र गम्भीर…

रामनाथहरू मर्दैनन् झापा आन्दोलनबारे लेखिएन । थोरै लेखिएको पनि पूर्वाग्रही पनि रह्यो र सत्य पनि लेखिएन । झापा आन्दोलनका नायकहरूको रुचि सत्य लेखनतर्फ भएन । हुन सक्छ, उहाँहरूले अहिले पनि कसैलाई सगरमाथा बनाउनुपर्दो हो । त्यसैले उहाँहरूको कलम सत्यको निकट जान रुचाउँदैन । त्यसो त, एउटा मान्छे जब धेरै लेख्छ या त उ अरू थोकभन्दा…

मेरो स्मृतिमा बा मानिसले बुझेको छ– मृत्यु निश्चित छ, तैपनि उसलाई आफ्नो र अरूको मृत्युलाई स्वीकार गर्न गाह्रो पर्छ । छयानब्बे बर्ष पूरा गर्न लाग्नुभएको मेरो बा –अरू कति बाँच्नुहुन्छ र ? मेरा मनमा बेला – बेलामा यस्ता प्रश्नहरू उ�� ्थे, तर वास्तवमै जब त्यो क्षण आयो, पहिलाका तर्कना र �� नाइहरूले काम गरेनन् । अब बा…

मेरो अनुभूतिमा घनश्याम खनाल घनश्याम खनालका बारेमा म दोस्रोपल्ट लेख्न बसेको छु । पहिलोपल्ट मैले ‘घनश्याम खनालहरू’ भन्ने एउटा लेख लेखेको थिएँ, जति बेला उहाँ मेची क्याम्पस छाडेर का�� माडौं गइसक्नुभएको थियो । झापाको शैक्षिक अवस्था भत्कदै थियो । त्यस बेला मैले झलझली घनश्याम खनाललाई सम्झेँ र त्यो लेख लेखेँ । दोस्रोपल्ट घनश्याम खनालका बारेमा…